Việt Nam: Vụ cướp tiền ảo trị giá ‘35 tỷ đồng’, định tội thế nào?
Bộ Công an (Việt Nam) khởi tố hai cán bộ công an liên quan đến vụ bắt cóc doanh nhân và cướp 35 tỷ đồng tiền ảo trên cao tốc Long Thành – Dầu Giây, một vụ việc để lại nhiều thách thức pháp lý.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam 2 bị can, nguyên là cán bộ công an có liên quan đến vụ cướp, như đã thông tin hôm 13/7. Tính đến nay, công an đã khởi tố 9 người về hành vi bắt cóc và cướp tài sản trong vụ này.
Vụ cướp táo tợn
Báo Vietnamnet dẫn nguồn tin riêng cho hay có đến năm người nguyên là cán bộ công an thuộc một phòng nghiệp vụ của Công an TP HCM và công an các quận ở thành phố này tham gia vào vụ cướp. Trong đó, hai người đang là cán bộ công an vào lúc vụ việc xảy ra, sau đó bị loại khỏi ngành và bị khởi tố là Nguyễn Quốc Dũng và Nguyễn Anh Tuấn. Sau khi thực hiện vụ cướp, các cán bộ công an Dũng và Tuấn được chia hàng trăm triệu đồng. Đến khi sự việc bị phát giác, hai người này đã nộp lại số tiền để khắc phục hậu quả.
Dũng và Tuấn cùng một số cán bộ công an khác được nhóm bị can chính mời tham gia để đòi lại tiền bị mất khi đầu tư vào tiền ảo Pincoin theo lời rủ rê của Lê Đức Nguyên (tự Lucas, sinh 1988, quê Bình Định, tạm trú quận 2, TP HCM). Trong đó, Dũng và Tuấn đã hướng dẫn nhóm bị can cách thức dàn cảnh va chạm ô tô với ông Nguyên rồi bắt cóc cả gia đình ông nhằm cướp số tiền ảo Pincoin có giá trị quy đổi 35 tỷ đồng, theo Vietnamnet.
Về diễn biến vụ cướp, báo VNExpress dẫn thông tin từ cơ quan điều tra cho hay, vào giữa tháng Năm, gia đình ông Lê Đức Nguyên chạy xe hơi từ Lâm Đồng về Sài Gòn. Khi đến đường dẫn vào cao tốc Long Thành – Dầu Giây – TP HCM (đoạn thuộc tỉnh Đồng Nai), xe ông va chạm với một xe khác. Khi ông Nguyên xuống xe giải quyết, lập tức ba xe hơi khác tiếp cận. Hơn 10 thanh niên cầm súng, dao, kim tiêm dính máu ập vào khống chế, bịt mắt, tách người chồng đưa lên xe chở đi. Người vợ và bé gái vài tháng tuổi được đưa sang ô tô khác. Chiếc xe của gia đình cũng được nhóm này cử người lái theo sau lên cao tốc chạy về hướng TP HCM.
Trên đường đi, ông Nguyên bị đánh, bị đe dọa sẽ giết vợ, tiêm máu có HIV vào bé gái và yêu cầu cung cấp mật khẩu ví điện tử. Lo sợ cho tính mạng vợ con, doanh nhân này đành cung cấp tài khoản ví điện tử để nhóm chuyển số tiền ảo tương đương 35 tỷ đồng sang tài khoản khác.
Nhóm cướp tiếp tục bắt ông Lê gọi điện cho người thân chuyển thêm 9,5 triệu USD vào ví điện tử để chiếm đoạt, song bất thành. Sau khi bỏ gia đình nạn nhân ở khu vực vắng thuộc quận 2, nhóm cướp bỏ trốn.
Việc số tiền bị cướp là tiền ảo được quy đổi thành 35 tỷ đồng, chứ không phải là cướp tiền mặt chính là điểm khiến sự việc trở thành một thách thức pháp lý, trong bối cảnh luật pháp Việt Nam không thừa nhận tiền ảo.
Cướp tiền ảo, định tội thế nào?
Ở sự việc trên, các hành vi bắt cóc, đe dọa tính mạng, cướp tài sản đều bị cấm theo pháp luật Việt Nam nên có cơ sở để xử lý. Tuy nhiên, hành vi cướp tiền ảo có thể gây ra tranh cãi pháp lý.
Nhà chức trách Việt Nam từng nhiều lần bàn về vấn đề tiền ảo, “nhưng đến nay, chưa có một văn bản pháp lý nào thừa nhận tiền ảo là một loại tiền được phép sử dụng như tiền đồng hoặc các ngoại tệ. Kể cả hệ thống pháp luật dân sự cũng chưa có quy định nào xem tiền ảo là một loại tài sản, hàng hóa”, luật sư Lê Trung Phát từ Hãng luật Lê Trung Phát (TP HCM) nói trong cuộc trao đổi với BBC News Tiếng Việt hôm 14/7.
Theo quy định tại khoản 6, khoản 7 Điều 1 của Nghị định 80/2016 về thanh toán không dùng tiền mặt, thì “phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng trong giao dịch thanh toán (sau đây gọi là phương tiện thanh toán), bao gồm: séc, lệnh chi, ủy nhiệm chi, nhờ thu, ủy nhiệm thu, thẻ ngân hàng và các phương tiện thanh toán khác theo quy định của Ngân hàng Nhà nước”. Như vậy, trong các phương tiện thanh toán ấy, không có phương tiện thanh toán bằng tiền ảo.
“Việc sử dụng tiền ảo làm phương tiện thanh toán không những không được pháp luật ở Việt Nam bảo hộ, mà có thể còn bị xử phạt vi phạm hành chính, theo quy định tại Khoản 6 Điều 26 Nghị định 88/2019 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng (với hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự) với số tiền bị phạt là từ 50 đến 100 triệu đồng”, luật sư Phát cho biết.
“Bên cạnh đó, người làm giả phương tiện thanh toán còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm, đồng thời bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp vào ngân sách nhà nước số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm”.
Vì dùng súng, kim tiêm dính máu để gây áp lực đòi tiền nên nhóm nhà đầu tư bị điều tra về hành vi cướp
Trường hợp hành động này gây thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên thì có thể bị khởi tố vụ án hình sự theo quy định tại Điều 206 Bộ luật Hình sự 2015.
Dẫn chiếu những quy định pháp luật trên, luật sư Lê Trung Phát cho rằng đối với số tiền được cho là nhóm người này đã cướp của bị hại với trị giá là 35 tỷ đồng, cơ quan chức năng cần làm rõ nhiều điểm quan trọng.
“Thứ nhất, cơ sở nào để định giá giá trị là nạn nhân đã bị cướp 35 tỷ đồng? Đó là số tiền tương ứng với số tiền gốc mà các bị cáo trước kia đã bỏ ra mua tiền ảo? Hay nó dựa vào giá trị tiền ảo đã bị các bị bị cáo chuyển ra khỏi ví điện tử của bị hại được tính toán theo giá trị trường tiền ảo tại lúc chuyển?”, ông Phát đặt vấn đề.
“Việc xác định giá là vô cùng khó khăn. Bởi nếu xác định theo số tiền gốc bỏ ra tại thời điểm mua, thì nó lại không có cơ sở, bởi tiền ảo không được xem là tài sản hay hàng hóa được lưu thông”, luật sư Phát phân tích. “Nếu xác định theo giá thị trường tiền ảo tại thời điểm chuyển ra khỏi ví, thì nó cũng không đảm bảo tính khách quan. Bởi thị trường giao dịch của tiền ảo không tuân thủ theo các quy luật thị trường khác như chứng khoán, vàng… Nếu thật sự không làm rõ được phần giá trị bị cướp, nó sẽ có ảnh hưởng đến khung hình phạt mà các bị cáo có thể bị áp dụng, vô tình có thể để lại một vụ án gây nhiều tranh cãi”.
Trên báo Thanh Niên, luật sư Lê Ngọc Luân từ Hãng luật Gold Key (TP HCM), chia sẻ: “Vì pháp luật đang có những thiếu sót và chưa quy định rõ trong trường hợp này, nên cơ quan tiến hành tố tụng, cụ thể ở đây là cơ quan điều tra, phải xem xét hết sức cẩn trọng để không làm oan người vô tội cũng như không bỏ lọt tội phạm”.
Ông Luân cho rằng việc luật pháp chưa có đầy đủ quy định cho hoạt động giao dịch tiền ảo “là một thiếu sót”.
“Do đó tôi nghĩ rằng cơ quan lập pháp cần sớm ban hành quy định để điều tiết và xem xét đến việc lưu hành đồng tiền ảo này để xem đó có phải là hàng hoá hay không. Nếu xem là hàng hóa thì đó có phải một loại hàng hóa đặc biệt hay không? Có được xem như một loại đồng tiền hay không?”
“Khi có những chế tài, những quy định rõ thì chúng ta sẽ tránh xảy ra những trường hợp như vừa rồi, cũng như tránh những trường hợp đáng tiếc từ việc lưu thông đồng tiền ảo đang diễn ra trên thị trường”, luật sư Lê Ngọc Luân kiến nghị.
-Bạch Đàn –